Tarım sektöründe çiftçi – ihracatçı iş birliği Türkiye’ye 36 milyar dolar döviz kazandırdı

Tarım sektöründe iklim değişikliği üretimi örtü altına yönlendiriyor

Anadolu’nun bereketli toprakları, dört mevsimi yaşayan iklimi ve zengin biyoçeşitliliği Türkiye’yi dünyanın gıda ambarına dönüştürmüş durumda. Anadolu topraklarında binlerce yıldır üretim yapan çiftçiler, 24 milyon hektar alanda 137 milyon ton bitkisel üretime imza atıyor.

Türkiye, 2024 yılı verilerine göre 74 milyar dolarlık tarımsal hasılayla Avrupa'da lider konumda, dünyada ise 8. sırada bulunuyor. Türkiye’nin tarım ürünleri ihracatı 2024 yılı sonunda 36 milyar dolara ulaşmış durumda. Bu başarı Türk çiftçileri ve Türk ihracatçılarının ortak ve uyumlu çalışmasıyla sağlanıyor.

Türkiye pek çok tarım ürününün üretiminde dünya lideri ya da ön sıralarda yer alıyor. Fındık, kiraz, incir, kayısı, defne, kekik, sofralık zeytin, levrek, çipura, oryantal tütün, haşhaş tohumu üretiminde dünya birincisi, ayva, bal, kavun ve karpuzda ikinci; mercimek, antepfıstığı, kestane, vişne, şeftali ve hıyarda üçüncü; ceviz, elma, domates, patlıcan, ıspanak ve biberde ise dördüncü sırada yer alıyor.

Türkiye, çiğ süt üretiminde de dünyada 9, Avrupa'da üçüncü sırada konumlanıyor. Sığır eti üretiminde dünyada 7, Avrupa'da birinci olan Türkiye, tavuk eti üretiminde dünyada 9, Avrupa'da da ikinci sırada bulunuyor.

Türkiye, yumurta üretiminde dünyada 10, Avrupa'da ikinci sırada yer alırken, bal üretiminde dünyada ikinci, Avrupa'da da ilk sırada dikkati çekiyor.

Ege İhracatçı Birlikleri, kuru meyveden zeytinyağına, su ürünlerinden tıbbi ve aromatik bitkilere, meyve sebzeden tütüne, meyve sebze mamullerinden hububat bakliyat yağlı tohumlara kadar geniş bir yelpazede üretim yapan Türk çiftçisinin ürünlerini dünyanın dört bir tarafına ulaştırarak Türkiye’ye 7,5 milyar doların üzerinde döviz kazandırıyor. Türkiye’nin 36 milyar dolarlık tarım ürünleri ihracatından yüzde 22 pay alıyor.

2025 yılında mart ve nisan aylarında yaşanan ve 38 ilde etkili olan soğuk hava, dolu, don Türkiye’nin tarımsal üretimine ciddi zarar vermiş durumda. Fındık, üzüm, kayısı başta olmak üzere pekçok tarım ürünü rekoltelerinde önemli kayıplar oluştu.

Çiftçilerin doğal afetlerde zararlarının minimuma inmesi için tarım sigortası bu süreçte hayati önem kazanmış durumda. Zararları minimuma indirmek için tarımsal üretimi örtü altına almak günümüzde daha yüksek sesle konuşulur oldu.

Uçak: “İklim değişikliğinin zararlarını önlemek için üretimi örtü altına almalıyız”

Kendisi de üretici olan Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkan Yardımcısı ve Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak, iklim değişikliğinin günümüzde kendisini daha net bir şekilde hissettirdiğini, tarım sektörünün mart ve nisan aylarındaki soğuk hava, don ve doludan etkinlenmesinin önüne geçmek için örtü altı üretime geçmek ve tarım sigortasının yaygınlaşmasının zorunluluk olduğunu dile getirdi.

Türkiye’nin tarım ürünleri ihracatını 2024 yılında yüzde 3,3 oranında artırarak 36,2 milyar dolara ulaştırdıklarını anlatan Uçak, “Toplam ihracatımızda tarım ürünlerinin payı da %16 olarak gerçekleşti. Egeli ihracatçılarımızın 2024 tarım ürünleri ihracatı ise %4’lük artışla 7,6 milyar dolara ulaştı. Bölgemiz tarım ürünleri ihracatında kg başı birim fiyat 2023 yılında 2,23 dolar iken 2024 yılında %13’lük artışla 2,55 dolara ulaştı. Teknoloji, dijitalleşme ve inovasyonun etkisiyle 2024 yılında katma değeri daha yüksek ihracatı sağladık. 2024 yılında Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği olarak Tarım sektörüne gençleri kazandırmak için “Üçüncü Kuşak Tarım Girişimciliği Eğitim Programı”nı ikinci kez hayata geçirdik. Gıda mühendisliği ve ziraat mühendisliği mezunu ya da halen öğrencisi olan 82 gencimize uzman isimler deneyimlerini aktardı. Programımızda genç çiftçi adayları işletme ve bahçe ziyaretleri de gerçekleştirdi. Kendilerinden gıda kayıplarını önleyecek, toplam kalite ve verimliliği artıracak projeler bekliyoruz. Tarım sektörünün AR-GE tarafına çok güç katacaklarına inanıyoruz” diye konuştu.

Kalıntı haritasını oluşturup pestisit sorununu çözüyoruz

Üretim bölgelerinde kalıntı haritasını oluşturmak ve pestisit sorununu çözmek amacıyla “Kullandığımız Pestisitleri Biliyoruz Projesi” kapsamında 2024 yılında 600 numune alarak analiz yaptırdıklarını anlatan Uçak şöyle devam etti. “Üretim alanlarının iyileştirilmesi, sürdürülebilir bir üretim ve ihracat için doğru bir adım olduğunu düşünüyor ve bu projenin ülke geneline yayılmasını temenni ediyoruz. Üretimin iyileştirilmesi yanında ihracatımızın sürdürülebilir bir şekilde artması için yurt dışı faaliyetlerimiz de 2024 yılında devam etti. Türkiye’nin yaş meyve sebze ve meyve sebze mamulleri ihracatının yüzde 21’lik bölümünü başına gerçekleştiren Ege Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği, Turkish Fresh and Processed Fruits and Vegetables Cluster isimli UR-GE Projesiyle taze meyve sebze ve meyve sebze mamulleri sektörlerinde 41 firmanın kümelenerek ihracat yetkinliklerini artırmak için yola çıktı. Bu kapsamda ilk pazarlama faaliyeti 2024 yılında İngiltere’ye gerçekleşti ve katılımcı firmalar pazarlarını genişletmek için yeni müşteriler ile tanışma imkânı buldu. Gerçekleştirdiğimiz tüm faaliyetlerde kilit rolü üreticilerimiz oynamaktadır. Tarım ve Orman Bakanlığımız, ziraat mühendislerimiz, firma eksperlerimiz, üniversitelerimizi de destekleriyle üreticilerimiz ne kadar kaliteli üretim yaparsa ihracatımız da o kadar verimli olacaktır. 14 Mayıs Dünya Çiftçiler Günü vesilesiyle tüm çiftçilerimizin alın terlerinin karşılığını alacakları, bereketli hasatlar diliyorum.”

Işık: “Çiftçilerimiz sayesinde gıda güvenliği ve sürdürülebilirlikte başarılı olacağız”

Ege İhracatçı Birlikleri Sürdürülebilirlik ve Organik Ürünler Koordinatörü ve Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Ali Işık, 14 Mayıs Dünya Çiftçiler Günü vesilesiyle yayımladığı mesajda, çiftçilerin emeğinin gıda güvenliği, sürdürülebilirlik ve ekonomik kalkınma açısından kritik önem taşıdığını vurguladı.

Başkan Işık, “Tarım sektörü, yalnızca ülkemizin değil, tüm dünyanın geleceğini şekillendiren stratejik bir alandır. Bu yapının temel taşı olan çiftçilerimiz, toprağı işlerken sadece ürün değil, aynı zamanda gelecek üretir. Onların emeği, alın teri ve bilgisi olmadan gıda arz güvenliğinden söz edilemez,” dedi.

Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği olarak uzun yıllardır üreticilerle el ele vererek üretim kalitesini artırmaya yönelik somut adımlar attıklarını belirten Işık, “Çiftçilerimize yönelik ücretsiz file, kurutma tavası, biyoteknik tuzak gibi malzemelerin dağıtımını imkanlarımız dahilinde sürdürüyoruz. Bunun yanı sıra, sahada gerçekleştirdiğimiz eğitimler ve bilgilendirme faaliyetleriyle sürdürülebilir tarım uygulamalarını teşvik ediyoruz. Bu çalışmalarla kaliteli ve güvenli ürün üretimini birlikte inşa ediyoruz,” diye konuştu.

Işık ayrıca, sürdürülebilir tarımın geleceğinin bilgi temelli üretimden geçtiğini vurgulayarak, “Günümüzde tarımda başarı, sadece toprağı işlemekle değil; doğru bilgiye ulaşmak, modern teknikleri uygulamak ve kalite odaklı üretim anlayışını benimsemekle mümkün. Bu bilinçle hareket ettiğimizde, hem iç pazarda hem de ihracatta daha güçlü bir konuma ulaşacağız ifadelerini kullandı.

Işık sözlerini şöyle tamamladı: “Toprağın değerini bilen, emeğiyle geleceği inşa eden çiftçilerimizin 14 Mayıs Dünya Çiftçiler Günü’nü en içten dileklerimle kutluyorum. Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği olarak üreticimizin yanında olmaya, birlikte üretmeye ve dünya pazarlarında Türk tarımının gücünü daha da yukarı taşımaya devam edeceğiz.”

Girit: “Gıdamızın Geleceği İçin Emek Veren Herkese Minnettarız”

Türkiye’nin çam balı, levrek ve çipura üretiminde dünya lideri olduğunu vurgulayan Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği Başkanı Bedri Girit, “Ülkemizin dört bir yanında yıl boyunca üretim yapan, sofralarımıza sağlıklı ve güvenli gıdalar ulaştıran herkese şükranlarımızı sunar, 14 Mayıs Dünya Çiftçiler Günü’nü kutlarız” dedi.

 “Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller sektörümüzün temelinde alın teri, bilgi ve özveriyle çalışan üreticilerimiz var” diyen Girit, “2024 yılında yaklaşık 4 milyar dolarlık ihracat hacmine ulaştık. Bu başarının ardında gece gündüz demeden emek veren tüm paydaşlarımızın katkısı büyük. Türkiye, çam balı üretiminde dünya birincisi; toplam bal üretiminde ikinci sıradadır. Yumurta üretiminde dünyada ilk 10’da yer alırken, ihracatta Hollanda’nın ardından ikinciliği zorlama potansiyeline sahiptir. Piliç eti üretiminde ise Türkiye, dünyada ilk on ülke arasında yer almaktadır. Su ürünleri yetiştiriciliğinde Avrupa’da ikinci, dünyada 16. sıradayız. Levrek ve çipura üretiminde dünya lideriyiz; gökkuşağı alabalığında ise ikinci sıradayız. Süt üretiminde ise dünya 9’uncusu, Avrupa’da 3’üncüyüz. Sürdürülebilir üretim ve ihracat için sahadaki emeğe değer veriyor, kadınları, gençleri ve doğaya saygılı yöntemleri destekliyoruz. İklim değişikliğiyle mücadele, su verimliliği, düşük karbonlu üretim ve dijitalleşme önceliklerimiz arasında. Katma değerli ürünlerle hem üreticimizin kazancını hem de küresel rekabet gücümüzü artırmayı hedefliyoruz. Emek veren herkesi saygıyla selamlıyor; bereketli, dirençli ve sürdürülebilir bir üretim yılı diliyoruz” şeklinde konuştu.

Öztürk; “12 milyar dolar ihracatımızda çiftçilerimizin alın teri var”

Türkiye geneli hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri ihracatının 2024 yılında 12 milyar dolar seviyesine geldiğini paylaşan Ege Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Muhammet Öztürk, bu başarının temelinde, sabırla, inançla üretmeye devam eden çiftçilerimizin alın terinin yatmakta olduğunun altını çizdi.

“Her yıl 14 Mayıs’ta kutlanan Dünya Çiftçiler Günü, toprağın bereketle buluşmasını sağlayan, ülkemizin gıda güvencesini omuzlarında taşıyan üreticilerimize duyduğumuz minnetin ifadesidir” diyen Öztürk, “Tarımın her alanında olduğu gibi hububat, bakliyat, yağlı tohumlar ve mamulleri sektöründe de üretimin ilk halkası çiftçimizdir. Onların emeği olmadan ihracat mümkün değildir. Tarım ve gıda sektörü durursa hayat durur. Tarım demek gıda güvencesi demektir. Gıda güvencemizi sağlayanlar ise çalışkan ve vefakâr çiftçilerimizdir. Bunun için çiftçilerimizi desteklemek zorundayız” ifadelerini kullandı.

Zorlu iklim koşullarına ve girdi maliyetlerindeki artışa rağmen üretimin sürekliliğini sağlayan çiftçilerin özverili çalışmaları sayesinde güçlü bir ihracat performansı gösterdiklerini dillendiren Öztürk şöyle devam etti: “Birlik olarak, sadece ihracatı artırmaya yönelik faaliyetler yapan bir kurum değil; aynı zamanda sürdürülebilir üretimi savunan, kırsalda refahı önceleyen ve çiftçimizin emeğini hakkıyla değerlendirmeyi görev bilen bir anlayışla hareket ediyoruz. Kadın üreticilerimizin desteklenmesini, gençlerin tarıma kazandırılmasını ve iklim dostu üretim modellerinin yaygınlaşmasını önceliklerimiz arasında görüyoruz. Bu anlamlı günde, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün 'Köylü milletin efendisidir' sözünden yola çıkarak, toprağın bereketinin üretime, üretimin zenginliğe katkı sağlaması dileğiyle, toprağı bin bir emekle işleyen, tarımsal üretimin her kademesinde, tarlada, bağda, bahçede, serada, ahırda, ağılda, kadın, erkek çalışan, üreten ve elde ettiği ürüne değer katarak insanlara sunan, ülkemizin kalkınması için ter dökerek emek veren tüm çiftçilerimizin 14 Mayıs Dünya Çiftçiler Günü'nü kutluyor, ürünlerinin bereketli olmasını diliyorum.”

Ege Tütün İhracatçıları Birliği Başkanı Ömer Celal Umur: “Sürdürülebilir tarım ve üreticilerimiz için projelerimize hız kesmeden devam ediyoruz.”

Tütün sektöründe katma değeri en yüksek olan Türk tipi (Oryantal) tütünde dünya lideri olduğumuz bilgisini veren Ege Tütün İhracatçıları Birliği Başkanı Ömer Celal Umur, Türkiye’de üretilen sigaralarda yerli harman oranının artmasıyla büyük yapraklı tütün (Sun-Cured Virginia ve Burley tipi) üretimini de artırdıkları bilgisini verdi.

42 bin üreticiyle sözleşmeli üretim yaptıklarını vurgulayan Umur, “Türk tütün sektörü olarak, 2025 yılında üretimimizi 80 milyon kiloya çıkarmak istiyoruz. Bunun için üreticilerimizi destekliyoruz. Birliğimiz bünyesinde tütün ihracatının artışını desteklemek maksadıyla Tütün Tohumu Islah Projesi, tütün tarımında sürdürülebilirlik çerçevesinde ise oluşturulan çalışma grupları ile üretim, çevre, altyapı, işgücü, tütün tarımında su kullanımı gibi alanlarda çeşitli sosyal sorumluluk projeleri yürütüyoruz. 2022 yılında başlattığımız projelerin çıktıları doğrultusunda üretim alanlarımızda sürdürülebilir tarım için gerekli değişiklikleri uygulamaya geçiriyoruz. Bu yıl da sürdürülebilir tarım hedefiyle yeni projelerle üreticilerimiz için icra ettiğimiz faaliyetlerimize hız kesmeden devam ediyoruz. Ayrıca, kişisel koruyucu ekipmanlarının standardizasyonu ve geliştirilmesi, üretimde kullanılan bitki koruma ürünlerinin boş ambalajlarının toplanma merkezlerinde toplanması, imhası ve geri dönüşümü ile ilgili projelerin hayata geçmesine yönelik çalışmalarımız devam ediyor. Son yıllarda hayata geçirdiğimiz projeler ve tütün üreticisinin emeğinin karşılığını alır hale gelmesi tütün üretimine ilgiyi artırdı. 2024 yılında 978 milyon dolar olan ihracatımızı 2025 yılında yeniden 1 milyar doların üzerine çıkarmayı hedefliyoruz” şeklinde konuştu.

Uygun: “Çiftçilerimiz sayesinde sofralık zeytinde dünya lideri olduk”

“Tarımsal üretimin bel kemiği olan çiftçilerimiz, toprağın bereketini alın teriyle harmanlayarak sofralarımıza hayat taşımaktadır. 14 Mayıs Dünya Çiftçiler Günü, üretimin her aşamasında büyük fedakârlıklarla emek veren çiftçilerimizin kıymetini bir kez daha hatırlamak için önemli bir vesiledir” diyen Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkanı Emre Uygun, Türkiye’nin zeytin ve zeytinyağı sektöründe küresel pazarlardaki gücünün temelinde, bilgili, vizyoner ve sürdürülebilir üretim anlayışını benimseyen üreticilerimizin yer aldığını ifade etti.

Türkiye’nin sofralık zeytin üretiminde dünya liderliğine, zeytinyağı üretiminde ise ikinci sıraya yükselmesini; emeği ve alın teriyle çalışan Türk zeytin çiftçilerinin sağladığına vurgu yapan Uygun, “Bugün geldiğimiz noktada kalite ve katma değer odaklı üretim anlayışıyla uluslararası pazarlarda Türk zeytin ve zeytinyağının marka değerini artıran çiftçilerimizi yürekten kutluyoruz. Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği olarak, çiftçimizin emeğini ve ürününü daha değerli kılacak her türlü çalışmanın destekçisiyiz. İklim değişikliği, artan maliyetler ve küresel rekabet gibi zorluklara karşı birlikte çözüm üretmek, sürdürülebilir tarım politikalarıyla üretimimizi güvence altına almak önceliğimizdir. Bu doğrultuda, üreticimize yönelik desteklerin artırılması kadar, ihracat kısıtlamaları ve yasakların olmadığı, öngörülebilir ve serbest bir ticaret ortamının sağlanması da büyük önem taşımaktadır. Bu anlamlı günde tüm çiftçilerimizin Dünya Çiftçiler Günü’nü kutluyor, emeklerinin her zaman karşılık bulduğu, bereketli ve sürdürülebilir bir üretim sezonu diliyorum” diyerek sözlerini sonlandırdı. 

Ege Mobilya Kâğıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Başkanı Ali Fuat Gürle; “Odundışı ürünleri ihracatının yüzde 68’ini yapıyoruz”

Defne, kekik, ıhlamur, adaçayı, biberiye, tıbbi bitkiler, meşe palamudu gibi ürünleri kapsayan odun dışı orman ürünleri ihracatımızın 2024 yılında 180 milyon dolar bandında seyrettiğini dile getiren Ege Mobilya Kâğıt ve Orman Ürünleri İhracatçıları Birliği Başkanı Ali Fuat Gürle, odun dışı orman ürünleri ihracatında Ege Bölgesi’nin payının yüzde 68’e ulaştığını vurguladı.

Odun dışı orman ürünleri ihracatında 2024 yılında yüzde 37 artış kaydetmeyi başardıklarını vurgulayan Gürle, “İzmir Ticaret Odası ve İzmir Ticaret Borsası iş birliğinde, tıbbi ve aromatik bitkiler sektörünün ve sektörde faaliyet gösteren firmaların rekabet gücünü artırmaya yönelik olarak yürüttüğümüz “Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sektöründe Uluslararası Rekabetin Geliştirilmesi Ur-Ge Projesi ile faaliyetlerimize başladık ve Dubai Ticaret Heyetimizi gerçekleştirdik. Kınık’ta tıbbi aromatik bitkiler sektörüne yönelik kurulacak Kınık Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgesi’nin de sağlayacağı sinerjiyle sektörümüzün ihracatınız ikiye katlanarak 350 – 400 milyon dolar aralığına ulaşmasını hedefliyoruz. Çiftçilerimizin daha kaliteli üretim yapabilmeleri için Denizli İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ortaklığında, Denizli’de en çok kekik üretimi yapılan dört bölgede kekik üretici toplantıları gerçekleştiriyoruz, aynı şekilde bu yıl da gerçekleştirdik. İhracatçılarımızı European Spice Association (ESA) ve American Spice Trade Association (ASTA) gibi sektörün en önemli kurumlarında temsil etmeye devam ediyoruz. Tüm çiftçilerimizin 14 Mayıs Dünya Çiftçiler Günü’nü kutluyoruz” şeklinde konuştu.